Rak piersi u mężczyzn
lek. Norbert Szram, specjalista chirurgii onkologicznej
Rak piersi u mężczyzn jest bardzo rzadki, według statystyk stanowi mniej niż jeden procent wszystkich nowotworów piersi wśród całej populacji. Występuje częściej u starszych mężczyzn i przypomina w ekspertyzie histopatologicznej raka piersi u kobiet w okresie pomenopauzalnym. Wiek, zaburzenia hormonalne, ekspozycja na promieniowanie oraz historia rodzinna raka piersi są najbardziej znaczącymi czynnikami ryzyka rozwoju raka piersi u mężczyzn. Przypadki tego ostatniego mogą być związane z mutacjami w genach o wysokiej lub niskiej penetracji. Statystycznie mutacja genu BRCA2 jest najważniejszym czynnikiem ryzyka rozwoju raka piersi u mężczyzn. Niestety większość przypadków jest diagnozowana zbyt późno ze względu na brak świadomości istnienia tego nowotworu u mężczyzn oraz nieznajomość związanych z nim czynników ryzyka.
Czynniki ryzyka nowotworu złośliwego piersi u mężczyzn
Znane czynniki ryzyka obejmują mutacje BRCA2 (80-krotne zwiększenie ryzyka w populacji ogólnej), ale istnieje również 11 innych mutacji genów, poza BRCA, które mogą wywołać podobny efekt. Inne czynniki wpływające na wystąpienie tego nowotworu złośliwego to wiek, stany hormonalne zmieniające stosunek estrogenów do androgenów oraz promieniowanie RTG. Ze względu na niepełny obraz kliniczny wynikający z niewystarczających badań naukowych, postępowanie diagnostyczne i lecznicze u mężczyzn jest najczęściej wzorowane na procedurach stosowanych u kobiet z rozpoznaniem raka piersi, mimo że biologia choroby jest inna u obu płci.
Rak piersi u mężczyzn jest prawie wyłącznie hormonalnie dodatni (ER+/PR+). Znaczny wzrost średniego BMI u mężczyzn w populacji światowej prawdopodobnie zwiększa częstość występowania cukrzycy wieku dorosłego i metabolicznej choroby kości (osteomalacji, potocznie nazywanej krzywicą dorosłych). Postępującej otyłości towarzyszą zmiany metaboliczne, które powodują zmniejszenie stężenia androgenów i globuliny wiążącej hormony płciowe (SHBG), zwiększając tym samym dostępność estrogenów. Ustalono również, że zespół Klinefeltera (XXY) wiąże się z 50-krotnym wzrostem częstości występowania raka piersi u mężczyzn w porównaniu z mężczyznami XY, co jest najsilniejszym dowodem na to, że dysfunkcja jąder wzmacnia ryzyko wystąpienia opisywanego nowotworu złośliwego.
Badanie grup wysokiego ryzyka raka piersi u mężczyzn
Objawowo rozpoznane nowotwory u mężczyzn są zwykle zaawansowane, co wskazuje, że wcześniejsze wykrycie mogłoby poprawić rokowanie. W badaniach zidentyfikowano potencjalne korzyści z badań przesiewowych u pacjentów z grupy wysokiego ryzyka, takie jak wysoka czułość i wczesne wykrywanie. Rak piersi u mężczyzn zwykle objawia się jako bezbolesna masa za kompleksem otoczka-brodawka, którą można zobrazować w badaniu USG piersi. Diagnostyka wymaga wysokiego indeksu czułości oraz swoistości ze względu na brak świadomości istnienia tego typu nowotworu u mężczyzn. Z danych naukowych wynika, że korzystne trendy w umieralności na raka piersi u mężczyzn w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat są prawdopodobnie przypisywane przede wszystkim postępowi w leczeniu. Niestety w niektórych obszarach świata wyższa śmiertelność wynika z opóźnionej diagnozy i ograniczonego dostępu do skutecznego leczenia onkologicznego, którego podstawą jest chirurgia onkologiczna.
Ginekomastia a rak piersi u mężczyzn
Ginekomastia została opisana jako wiodąca przyczyna powiększenia piersi u mężczyzn, może ona mieć charakter fizjologiczny, idiopatyczny lub patologiczny. Około 50 procent dorosłych mężczyzn z rozpoznaną ginekomastią może mieć przyczynę leżącą u podstaw chorób ogólnoustrojowych, otyłości, czy chociażby endokrynopatii. Mammografia i USG piersi są najczęściej wystarczające do odróżnienia ginekomastii od raka piersi. Jeśli wyniki badań obrazowych są niejednoznaczne, należy dążyć do potwierdzenia histologicznego wykonując biopsję gruboigłową pod kontrolą USG.
Rola chirurgii onkologicznej w leczeniu raka piersi u mężczyzn
Leczenie oszczędzające (usunięcie fragmentu piersi wraz z guzem) z uzupełniającą radioterapią w porównaniu z mastektomią w raku piersi u mężczyzn było podstawą wielu badań naukowych. W analizach statystycznych większości z nich nie stwierdzono różnic pomiędzy przeżyciem całkowitym i przeżyciem wolnym od choroby. Wyniki te podkreślają, że leczenie oszczędzające raka piersi u mężczyzn jest realną opcją leczenia, ze względu na porównywalność z wynikami mastektomii. Jest jednak pewna niepokojąca kwestia związana z postępowaniem pacjentów, mianowicie niskie wskaźniki przestrzegania radioterapii wśród mężczyzn poddanych leczeniu oszczędzającemu, stąd wybór częściej pada na mastektomię. Ważnym jest, by pamiętać, że rekonstrukcja piersi nie jest zarezerwowana tylko dla kobiet. W przypadku takowej chęci pacjenta należy rozważyć tę formę chirurgii i omówić ją z prowadzącym chirurgiem onkologicznym.
Prognozy leczenia raka piersi u mężczyznami
Niestety wyniki leczenia raka piersi u mężczyzn są gorsze niż wyniki u kobiet. Guzy u chorych mężczyzn wykrywano w bardziej zaawansowanych stadiach TNM i z wyższymi stopniami zaawansowania nowotworu. W najbliższych latach możemy spodziewać się wzrostu czułości testów wielogenowych, pozwalających na dokładniejsze przewidywanie ryzyka nawrotu choroby, co może spowodować istotnie korzystne zmiany w doborze i czasie trwania leczenia. Oprócz niegenetycznych czynników ryzyka, jako czynniki patogenne dla raka piersi u mężczyzn zidentyfikowano zmiany genetyczne, takie jak warianty patogenetyczne w BRCA1/2 i innych genach o umiarkowanym/niskim potencjale predyspozycji. Wykrycie zmian w genach predysponujących, zwłaszcza BRCA1/2, oraz identyfikacja czynników onkogennych odmiennych od raka piersi u kobiet może mieć implikacje profilaktyczne i terapeutyczne. Wydaje się, że w diagnostyce należy uwzględnić poradnictwo genetyczne, niezależnie od obecności lub braku wywiadu rodzinnego w kierunku chorób onkologicznych.
Przyszłość w leczeniu nowotworów złośliwych piersi u mężczyzn
Chociaż rak piersi u mężczyzn jest rzadką i często zaniedbywaną chorobą, to doniesienia naukowe wskazują na występowanie biologicznych różnic pomiędzy męskim i żeńskim rakiem piesi. Różnice te wskazują, że przypadki u mężczyzn powinny być postrzegane jako zdecydowanie odrębna choroba. Badania w tym obszarze koncentrują się na ocenie biologii tego podtypu nowotworów w celu opracowania lepszych strategii terapeutycznych dla tej niewielkiej populacji pacjentów. Zrozumienie mutacji genetycznych o zwiększonej częstości występowania w raka piersi u mężczyzn, takich jak BRCA2, może pomóc w identyfikacji nowych opcji leczenia. Przyszłe badania w tej dziedzinie będą wymagały skoordynowanej wieloośrodkowej współpracy międzynarodowej w celu przeprowadzenia większych i bardziej szczegółowych badań klinicznych, które doprowadzą do opracowania i zatwierdzenia nowych leków celowanych w leczeniu tej rzadkiej choroby.
Źródła
Abdelwahab Yousef A.J. Male Breast Cancer: Epidemiology and Risk Factors. Semin. Oncol. 2017;44:267–272. doi: 10.1053/j.seminoncol.2017.11.002.
Ionescu S, Nicolescu AC, Marincas M, Madge OL, Simion L. An Update on the General Features of Breast Cancer in Male Patients-A Literature Review. Diagnostics (Basel). 2022 Jun 26;12(7):1554. doi: 10.3390/diagnostics12071554. PMID: 35885460; PMCID: PMC9323942.
Fox S., Speirs V., Shaaban A.M. Male breast cancer: An update. Virchows Arch. 2022;480:85–93. doi: 10.1007/s00428-021-03190-7.
Gucalp A, Traina TA, Eisner JR, Parker JS, Selitsky SR, Park BH, Elias AD, Baskin-Bey ES, Cardoso F. Male breast cancer: a disease distinct from female breast cancer. Breast Cancer Res Treat. 2019 Jan;173(1):37-48. doi: 10.1007/s10549-018-4921-9. Epub 2018 Sep 28. PMID: 30267249; PMCID: PMC7513797.