Planowanie technik konformalnych

Pierwszym etapem w planowaniu techniką konformalną jest znalezienie optymalnej pozycji terapeutycznej z zachowaniem odtwarzalności ułożenia chorego z zastosowaniem tatuaży i przyrządów do unieruchomienia chorego ( jest to tzw. symulacja wstępna ).

Na tym etapie wyznacza się punkt referencyjny oraz górną i dolną granicę obszaru, w którym będą wykonane przekroje KT. Kolejnym etapem jest badanie KT (tomografia komputerowa). Badanie to obejmuje wykonanie przekrojów poprzecznych pacjenta w zaznaczonym obszarze, poszerzonym o przynajmniej 2 cm powyżej i poniżej zaznaczonych granic. Jeden ze skanów powinien zawierać punkt referencyjny. W czasie wykonywania zdjęć tomograficznych pacjent powinien znajdować się w takiej samej pozycji jak w czasie pierwszej symulacji, a  przekroje poprzeczne powinny być wykonane z odstępem nie mniejszym niż 1 cm. Następnie zebrane informacje są przesyłane do pracowni fizyki, do systemu planowania leczenia, gdzie lekarz radioterapeuta wraz z fizykiem medycznym, wyznaczają zgodnie z raportem ICRU nr 50 na każdym przekroju obszar do napromieniania- obszar guza GTV ( ang. Gross Tumour Volume ), kliniczny obszar napromieniania CTV (ang. Clinical Target Volume ) i obszar zaplanowany PTV ( ang. Planning Target Volume ) oraz wyrysowują w systemie komputerowym  położenie narządów krytycznych i określają dla nich limity dawek.

Następnie planowane jest rozmieszczenie wiązek terapeutycznych (kierunek, ilość), dopasowanie pól oraz osłon. Istotnym punktem optymalizacji na tym etapie jest właściwy algorytm 3-D (wzór matematyczny) wykorzystywany do obliczania rozkładu dawki w napromienianym obszarze. Planując techniką konformalną należy plan leczenia przygotować w taki sposób, aby wykonać:

• Rozkład izodoz w obszarze PTV;
• Protokoły leczenia dla wszystkich etapów;
• Prezentację BEV dla planowanych pól;
• Histogramy dawka- objętość dla wszystkich zaznaczonych objętości referencyjnych;
• Protokoły osłon dla wszystkich etapów leczenia.

Prezentacja BEV ( ang. Beam’s Eye View ) umożliwia śledzenie biegu wiązki terapeutycznej w obszarze napromienianym z punktu widzenia jej promienia centralnego.

Kolejnym etapem w planowaniu leczenia jest weryfikacja planu leczenia, która obejmuje wykonanie symulacji końcowej. Symulacja taka składa się m.in. z takich czynności jak: ułożenie pacjenta na stole symulatora w pozycji takiej, w jakiej znajdował się on we wstępnej symulacji, ocenę zgodności wykonanych osłon z prezentacją BEV czy wypełnienie karty napromieniania.

Po weryfikacji następuje akceptacja planu leczenia. Akceptacji takiej dokonuje ordynator Oddziału Radioterapii lub inny lekarz z drugim stopniem specjalizacji. Aby plan został zaakceptowany muszą być spełnione takie kryteria jak:

• Prawidłowości wypełnienia karty napromieniania we wszystkich etapach napromieniania;
• Odpowiedni wybór techniki napromieniania dla danego przypadku klinicznego;
• Komplet dokumentacji (symulacja wstępna, planowanie leczenia, wpisy do protokołu audytu klinicznego).

Po spełnieniu wszystkich powyższych procedur jest realizowane napromienianie. W trakcie pierwszego napromieniania jest obecny lekarz prowadzący. Ważną zaletą planowania 3-D jest możliwość cyfrowej rekonstrukcji obrazu radiologicznego, uwzględniającego napromienianie pola- DRR ( ang. Digitalny Reconstucted Radiograph ). W technice konformalnej zastosowanie indywidualnych osłon narządów krytycznych umożliwia znaczące, w porównaniu z radioterapią klasyczną, podwyższenie dawki całkowitej na guz.

Planowanie technik dynamicznych

Radioterapia z modulacją intensywności dawki ( ang. Intensity Modulated Radiation Therapy- IMRT  ) jest rozwiniętą formą radioterapi konformalnej  ( CFRT ). W technikach IMRT wykorzystuje się możliwość zmiany kształtu pól w czasie napromieniania poprzez MLC, a proces planowania leczenia opiera się o metodę odwrotnego planowanie (inverse planning).

Algorytmy obliczeniowe systemów planowania prowadzą do znalezienia jednego optymalnego rozwiązania zgodnego, lub bliskiego zadanym warunkom terapii. Możliwość modulowania intensywności wiązki pozwala wyeliminować obszary o zbyt wysokiej lub zbyt niskiej dawce. Techniki te mogą być stosowane wyłącznie w Oddziałach radioterapii wyposażonych w najnowocześniejszy sprzęt radioterapeutyczny, systemy planowania leczenia najnowszej generacji oraz specjalistyczną kadrę lekarzy radioterapeutów i fizyków medycznych. Nieodzowne jest również wdrożenie systemu zarządzanie i kontroli jakości gwarantującego bezpieczeństwo napromienianych pacjentów.