Uczucie wczesnej sytości pojawiające się u pacjentów onkologicznych jest najczęściej wynikiem samej choroby (lokalizacji nowotworu, cytokin wytwarzanych w odpowiedzi na proces chorobowy), a także stosowanego leczenia (chemio-, radioterapii, leczenia operacyjnego, np. gastrektomii). Przyczynami wczesnego uczucia sytości mogą być także:

• skurczenie się żołądka w wyniku ograniczenia ilości i objętości posiłków przy pojawiającym się w trakcie terapii onkologicznej braku apetytu,
• spowolnienie przechodzenia treści żołądkowej do jelit,
• zaburzenia wydzielania soku żołądkowego,
• czynniki psychosomatyczne,
• leczenie operacyjne, zwłaszcza resekcja żołądka.

Leczenie przedwczesnego odczucia sytości nie jest proste i zależy od przyczyny choroby, stąd niezwykle ważne jest włączenie jak najszybszego wsparcia dietetycznego, tak by w jak największym stopniu zapobiec lub spowolnić utratę masy ciała.

Wskazówki żywieniowe pomagające zmniejszyć objawy przedwczesnego uczucia pełności:

• posiłki spożywaj często, np. 6-8 małych objętościowo posiłków w 2,5-3 godzinnych odstępach. Staraj się jeść powoli pamiętając o dokładnym przeżuwaniu każdego kęsa,
• dbaj, aby posiłki były łatwostrawne i przyprawione zgodnie z twoimi preferencjami smakowymi. Staraj się wykluczać produkty i potrawy długo zalegające w żołądku (smażone, pieczone tradycyjnie, grillowane, bogate w tłuszcz) – np. tradycyjny kotlet schabowy zamień na pieczone w rękawie mięso drobiowe,
• szybciej twój organizm strawi pokarmy, które będą częściowo rozdrobnione (koktajle, musy, przeciery, galaretki, puree z warzyw, pulpeciki z dodatkiem sosu),
• nie obawiaj się łatwostrawnych źródeł węglowodanów, np. kluski, kopytka, pyzy, naleśniki, pierogi z wody. Możesz do nich dodawać (o ile nie ma przeciwwskazań) pełnotłusty nabiał (tłusty twaróg, serek mascarpone, ricottę, mozzarellę, śmietankę 30%, sosy przygotowane na bazie jogurtu greckiego) – będą bardziej kaloryczne, przy takiej samej objętości,
• staraj się nie podjadać między posiłkami,
• pomiędzy posiłkami sięgaj po napoje bez dodatków, np. wodę niegazowaną o temperaturze pokojowej,
• przemycaj w potrawach produkty spożywcze o wysokiej wartości energetycznej, takie jak dobrej jakości oleje roślinne (oliwa z oliwek, olej lniany, rzepakowy), masło, pełnotłusty nabiał, żółtko jaja, mleko kokosowe, mąkę migdałową, awokado,
• jedzenie zaczynaj zawsze od pokarmów najbardziej treściwych – tych będących źródłem białka, w następnej kolejności węglowodanów, kończąc owocami i warzywami,
• porozmawiaj z lekarzem lub dietetykiem o możliwości włączenia odpowiednio dobranego produktu FSMP (żywność specjalnego przeznaczenia medycznego), typu nutridrink, czy preparatu w proszku, które są dostępne bez recepty. Jeśli nie tolerujesz ich w bezpośredniej postaci, pamiętaj, że możesz je przetwarzać zarówno na zimno, jak i na ciepło:
  • rozcieńczaj je wodą, herbatą, kawą, kompotami,
  • przygotuj pastę z twarogu i odżywki w płynie jako nadzienie do naleśników,
  • przygotowując koktajle część mleka, jogurtu czy kefiru zastąp nutridrinkiem,
  • z płynnej odżywki po dodaniu żelatyny można przygotować galaretkę, panna cottę, ptasie mleczko – w razie potrzeby rozcieńcz ją mlekiem czy jogurtem,
  • używaj neutralnego produktu zamiast śmietany i zabielaj nimi zupę lub sos,

• odżywki możesz dodawać też do jaglanek, gotowanych płatków owsianych zastępując w ten sposób część mleka,
  • odżywkami w proszku wzbogacaj zupy, puree, pasty warzywno-mięsne, budynie, koktajle (po uprzednim rozprowadzeniu w niewielkiej ilości płynu),
• jedz na dużych talerzach – posiłek będzie wydawał się mniejszy i łatwiej poradzisz sobie z jego zjedzeniem,
• zadbaj o estetykę spożywanych posiłków, w myśl zasady „jemy oczami” i chętniej sięgamy po danie, które po prostu ładnie wygląda,
• nie unikaj aktywności fizycznej – spacerowanie czy umiarkowany wysiłek fizyczny dostosowany do swoich możliwości w trakcie leczenia ma niejedną zaletę. Świeże powietrze poprawi nastrój, a ruch pobudzi trawienie, dzięki czemu zjedzenie kolejnego posiłku będzie mniejszym obciążeniem dla twojego organizmu.

Opracowanie: specjaliści ds. żywienia ZCO

Źródła:

• Żywienie w chorobach nowotworowych. A Szawłowski i in. PZWL 2020,.
• Dietetyka w chorobach nowotworowych A Szawłowski i in. PZWL 2022,
• Nie daj się rakowi. Wsparcie żywieniowe w chorobie nowotworowej M. Brzegowy, M. Maciejewska-Cebulak, K. Turek, Zdrowe Zdrowie
• Dieta w chorobie nowotworowej. Wszystko co trzeba wiedzieć o żywieniu w trakcie leczenia onkologicznego, A. Kapała, 2016