Dieta w profilaktyce wtórnej nowotworów
Wiele mówi się o roli prawidłowego żywienia w profilaktyce oraz w procesie leczenia onkologicznego. Po zakończeniu leczenia przychodzi czas na rekonwalescencję i wyrównanie powstałych wcześniej niedoborów. Zapotrzebowanie organizmu na składniki odżywcze, makro i mikroelementy nadal jest wyższe niż u osób zdrowych, dlatego warto zadbać o to, co będzie znajdowało się w naszej diecie również na tym etapie. Wyniki dotąd przeprowadzonych badań sugerują, że odpowiedni styl życia, aktywność fizyczna i sposób żywienia mogą pomóc w uniknięciu nawrotu choroby nowotworowej, a edukacja pacjentów w tym zakresie powinna stać się integralnym elementem profilaktyki wtórnej. Po przebyciu choroby nowotworowej zastosowanie mają te same zalecenia żywieniowe, które zostały stworzone z myślą o osobach wcześniej niechorujących:
- utrzymuj prawidłową masę ciała, gdyż otyłość, jak również nadwaga są niezależnym czynnikiem ryzyka rozwoju niektórych nowotworów złośliwych. Najprostszym sposobem określenia czy masa ciała jest prawidłowa jest wyliczenie wskaźnika BMI, którego wartość powinna się mieścić w granicach 18,5–24,9 kg/m2, a można go wyliczyć ze wzoru (masa ciała (kg)/wzrost (m)2),
- każdego dnia bądź aktywnym fizycznie – zalecane jest wykonywanie minimum 30-60 minut dziennie dowolnej aktywności fizycznej o umiarkowanej (lub dużej) intensywności,
- przestrzegaj zasad zdrowego żywienia:
- unikaj słodzonych napojów, żywności wysokoprzetworzonej i produktów o dużej gęstości energetycznej (o dużej zawartości cukru i tłuszczu, a ubogiej w błonnik pokarmowy), dlatego zrezygnuj ze słodzonych napojów, chipsów, ciastek, tłustych i słodkich ciast z kremami, produktów typu fast food, tłustego mięsa i jego przetworów, produktów z mąki oczyszczonej,
- wybieraj pełnoziarniste produkty zbożowe, nasiona roślin strączkowych oraz spożywaj przynajmniej 400g dziennie różnokolorowych świeżych warzyw i owoców (z przewagą warzyw). Zawierają one oprócz błonnika, witamin i składników mineralnych szereg substancji bioaktywnych, które istotnie mogą zmniejszać ryzyko powstawania nowotworów,
- ograniczaj spożycie czerwonego i przetworzonego mięsa, zastępuj go rybami morskimi bogatymi w selen – ilość spożytego czerwonego mięsa (wołowiny, wieprzowiny, jagnięciny) nie powinna przekraczać tygodniowo 500g po ugotowaniu (czyli ok 700-750g przed ugotowaniem). Unikaj produktów przetworzonych (wędzonych, konserwowanych, solonych, z dodatkiem konserwantów),
- zmniejsz ilość soli kuchennej – zrezygnuj z żywności konserwowanej solą, słonych przekąsek, żywności typu instant, ograniczaj gotowe wędliny,
- zadbaj o rodzaj tłuszczu w diecie – wybieraj ryby, olej rzepakowy, lniany, oliwę z oliwek, a jako przekąskę spożywaj orzechy i nasiona. Zamiast smażenia, grillowania, czy tradycyjnego pieczenia, wybieraj gotowanie, pieczenie pod przykryciem, duszenie bez obsmażania, a zalecane tłuszcze dodawaj po zakończeniu przygotowywania potrawy,
- unikaj żywności spleśniałej (ze względu na aflatoksyny), nagnitej, nieświeżej. Wybieraj produkty z dobrą data przydatności do spożycia, o jak najprostszym składzie,
- pamiętaj o prawidłowym nawodnieniu – wybieraj wodę, wodę gazowaną, niesłodzone domowe kompoty, naturalne fermentowane napoje mleczne, słabą herbatę,
- zrezygnuj z palenia tytoniu, unikaj spożywania alkoholu,
- stosowanie suplementów diety nie chroni przed rozwojem nowotworu, dlatego dbaj aby twoja dieta była zbilansowana i urozmaicona. Zasięgnij porady lekarza i dietetyka, którzy pomogą Ci wyrównać niedobory.
Źródła:
- Kałędkiewicz E., Doboszyńska A. Wpływ sposobu żywienia na wznowę chorób nowotworowych, Forum Medycyny Rodzinnej 2014, tom 8, nr 6, 310–319
- Pudło H., Respondek M. i in. Wpływ diety na występowanie chorób nowotworowych, Journal of Education, Health and Sport. Journal of Education, Health and Sport. 2015;5(9):549-558
- Prawidłowe żywienie ważne również po zakończeniu terapii onkologicznej – Onkologia – Termedia
- Żywienie a choroba nowotworowa. Poradnik dla pacjentów i ich rodzin, IŻŻ, Warszawa 2017,
- Szawłowski A i in. Dietetyka w chorobach nowotworowych, PZWL, Warszawa 2022